مزین به نام الله

دیوید بارنت عکاس مجله تایم و یکی از چهره‌های شاخص فتوژورنالیسم در روز‌های اوج‌گیری انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ به مدت ۴۴ روز در ایران حضور داشت و عکس‌های شاخصی را از اتفاقات آن روز‌ها ثبت کرد. عکس‌هایی که چندسال پیش در کتابی تحت عنوان «۴۴ روز» از سوی بنیاد نشنال جئوگرافی چاپ و منتشر شد.

عکس‌های بارنت چیزی بیشتر از گزارش و خبر را با خود حمل می‌کنند، آن‌ها روایت‌کننده و بیشتر نمادگرا هستند. شاید به همین دلیل است که او در یک مصاحبه خود را «تاریخ‌نگار» می‌داند. زیرا درج تاریخ نیاز به جزئیاتی بیشتر از ثبت تصویر یک لحظه دارد. عکس پیش رو تجمع گروهی از مردم را برای آماده‌سازی یک نشست انقلابی و سخنرانی در محوطه دانشگاه تهران نشان می‌دهد. در کنار ترکیب‌بندی قدرتمند در انتخاب لحظه و پراکندگی بجای عناصر، نکته مهم دیگری که به چشم می‌آید نصب پرده‌نوشته‌ها و پلاکارد‌ها در محل تجمع است.

یکی از رایج‌ترین روش‌های انتقال اعتراض یا مبارزه آرام، استفاده از پلاکارد، پوستر و شعارنویسی است. تاریخچه این مدل هنر سیاسی برمی‌گردد به اواسط قرن شانزدهم در اروپا و نصب اعتراض‌نامه مارتین‌لوتر کشیش اصلاح‌طلب پروتستان در کلیسایی در آلمان. تا به امروز همچنان این مدل اعتراض که طراحی و گرافیک را در وجوهی خلاقانه نیز به خدمت گرفته است ادامه دارد. این وجه خلاقه امروزه تا جایی پیش رفته است که به عنوان مثال در اعتراض به سیاست‌های محدودکننده کووید درچین در سال ۲۰۲۲ نماد اعتراض صرفا یک برگه کاغذ سفید و بدون نوشته بود.

در میان پلاکارد‌های نصب شده در عکس بارنت تنها یکی از پرده‌نوشته‌ها واضح و ثابت است در حالی که عکاس می‌توانست صبر کند تا دیگر پلاکارد‌ها و پارچه‌ها در موقعیت نصب شود، اما پیش‌آگاهی عکاس نسبت به انقلاب دینی در حال شکل‌گیری و نقش تعیین‌کننده اسلام در حکومت ایران باعث شده است که این قاب را به ثبت برساند تا وجه نمادین آن برای تاریخ ماندگار شود.

بر پرده ثابت شده روی دیواره توری محل سخنرانی صرفا کلمه جلاله الله نقش بسته است و به تنهایی بیش از دیگر اجزای عکس دیده می‌شود. کلمه‌ای که بعدتر بخش مهمی از وجوه نمادین پرچم کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران شد.

عکس: دیوید بارنت